Kımız Nedir? neden yapılır? faydaları nelerdir?

Kımız

 

Kımız nedir? Kımız nasıl yapılır? Kımızın İçinde Neler Var? kımız alkollü mü? kımız neyden yapılır? kımızın faydaları nelerdir? Türk içkisi kımız hakkında bilgi.

Eski bir Türk içkisi olan Kımız Türk tarihinde meşhurdur. Bazı bölgelerde "Kumuz" denirken Anadolu Türkleri arasında da "Türkistan Bozası" olarak bilinir. Türk Tarihinde ki meşhur Dede Korkut hikayelerinde de merasimlerde kımızın adı çok sık geçer.

Dede Korkut'un "Depe gibi et yığdırdım, göl gibi kımız sağdırdım" sözü bunlardan birisidir. Bu da, o içkinin Türkler'de ne kadar makbul olduğunu göstermektedir. Büyük Türkçü sosyolog ve şair Ziya Gökalp, "Kendine Doğru" adlı şiirinde ise;

"Atanın içkisi köpüklü kımız
Arpa suyu içme dedi bir Kırgız"

KIMIZ NASIL YAPILIR?

Kısrak sütü doğrudan doğruya sağılır. Sıcak tutulan kaplar içinde bekletilerek İyice köpürdükten sonra, hava sızdırmayacak şekilde tulumlara doldurulur. ağzı iyice kapatılır ve saklanır. Taze kımız ancak kısrak veya devenin doğumundan sonra elde edilir. Kısrak sütünden yapılan kımız Ekşi ayranı anımsatmaktadır. Bugünkü manada alkollü içki saymak imkansızdır. Ancak mayalanma esnasında içinde çok az oranda alkol bulunmaktadır. Bilindiği kadar, kımız at sırtında uzun yolculuklarda ortaya çıkmış bir içecektir. Hatta bazı araştırmalarda Türk‘e atadan kalmış bir ilaçtır.

KIMIZ NEDİR?

Kımız dayanıklı bir içecektir. Bu yüzden göçebe Türkler tarafından hem susuzluk hem de sağlık için sürekli olarak tüketilmiştir. Türklerin gerçek milli içkisi 'KIMIZ' dır.

İki tür kımız bulunur: Ak Kımız ve Kara Kımız.

Ak kımız mandalina , portakal gibi yemişlerden daha az alkol içerir. Ak kımız bir kaç ay kadar bekletildiğinde alkol oranı artar ve kara kımız denilen alkollü ve lezzetli bir içki haline gelir.

Kazak kimyacısı Aydar Akınoğlu konuyla ilgili kımızın yararlarını ve niteliklerini birkaç makale yada kitapta anlatmanın kolay olmadığını savunur. Kımızın kullanımı hakkındaki bilgiler çok eskilere dayanmaktadır. Yapılan araştırmalarda kımız, Hun Türklerinde de kullanılmıştır. Tarihi kayıtlara göre de Asya Büyük Hun Devleti çağında Türkler kımız içerdi. Avrupa Hunları ile Gök Türklerin de kımız ürettikleri belirtmektedir.

Kaşgarlı Mahmut “ekşimiş kısrak sütü” olarak tanımlar. Divanda bu şöyle geçer:

Kısrak sütünün mayalanmasıyla elde edilen az alkollü, ekşi ve gazoz gibi gazlı eski bir fermente süt ürünüdür. Kokusu yayık ayranı veya ekşi peynir suyunu andırır. Çalkalanınca köpürür.

Kısrak sütünün ekşitilmesi, maya ile yapılır. Türkler peynir mayasında olduğu gibi, kımız mayasına da “kor” derler. “Kor“, olmuş kımızdan, kabın dibinde kalmış, yoğun kımız artığıdır. Bu ermiş kımız artığının üzerine kısrak sütü dökülerek süt ekşitilir, daha doğrusu fermente edilir. Ancak, maya çalınan kısrak sütü hemen kımız olmaz, erimesi için tulumlara konularak bekletilmesi ve zaman zaman tulumun yayık yayar gibi sallanması gerekmektedir.

Kımızın İçinde Neler Var?

Standart kımızın ekşilik derecesi 60 ile 80 derecededir. orta kımız 80-100 derecededir. güçlü kımız ise 100-120 derece ekşiliktedir. Bir litre kımız da 22 gram belok, 17 gram yağ, 39,6 gram süt şekeri, 20 gram da alkol vardır. Bunların vereceği kalori 530′dur. Kımızın içinde çeşitli mineraller de vardır. Özellikle kalsiyum ve fosfor yüksek orandadır. Kımızdaki vitaminleri sayarsak A, B, ve C vitaminlerinin bol olduğunu görürüz. Kımızdaki alkol oranı yüzde 1,2′dir ki bu bir çok meyvedeki alkol oranından daha düşüktür. Ayrıca, kımızın albümin değeri yumurtanınkinden çoktur.

KIMIZIN FAYDALARI NEDİR?

• Fransız keşiş ile 13. yüzyıl misyoneri Gilyom de Rubruk, 1253'te "Tataria" ya yaptığı seyahatla ilgili değerlendirmelerinde kımızın hazırlanışı, tadı ve etkisini ilk kez ayrıntılı açıkladı.
• Kanda trigliseritler ve kolesterol düşürür, böylece ateroskleroz ve buna bağlı kalp hastalıkları, kalp krizi ve akut inme riski azalır.
• Bağışıklık sistemini güçlendirir.
• Kansere karşı koruma sağlar.
• Beyin, retina, sperm, cilt hücreleri güçlenir.
• Diyabet için faydalıdır.
• Kanı inceltir ve akışını kolaylaştırır, kan pıhtılaşmasını önler.
• Romatizmal hastalıklara karşı koruma sağlar.
• Beyin ve sinir sisteminin sağlıklı şekilde çalışmasında etkileri vardır.
• Depresyon tedavisini destekler.
• Bunama ve Alzheimer hastalığı riskinin azaltmasına yardımcı olur.
• Ruh hali, yoğunlaşma, bellek, dikkat ve davranış bozukluklarına karşı destek sağlar.
• Saldırganlık azaltmaya ve sakinleştirmeye yardımcı olur.
• Mizaç, tepkisellik ve kişilik üzerinde olumlu etkisi vardır.
• Kımız içen kişilerde gözde yaşa bağlı olarak gelişen sarı nokta hasarları riskini önlenebilmektedir.
• Kımız’ın antienflamatuar etkisi vardır. Ayrıca kas-iskelet sistemi ve bağışıklık sistemi üzerinde faydalı etkileri bulunmaktadır.
• Kımız, kemik ve eklem sağlığında etkili ve yararlıdır.
• Kemiklerde kalsiyum toplanmasına destek olarak güçlenmelerini sağlar.
• Eklem iltihabı ve kıkırdağa zarar veren enzim aktivitesini azaltır.
• Eklemlerde hassasiyet ve sabah sertliğini azaltır.
• Romatoid artritli hastada ilaç ihtiyacını azaltır.
• Kımız özellikle kalp ve damar hastalıkları açısından yararlıdır.
• Kımız tüketenlerde koroner kalp hastalığına bağlı ölümlere daha az rastlanır.
• Kalp damar hastalığı riski olanların ya da bu hastalığa yakalanmış olanların kalp sağlığını korumaya yardımcı olur.
• Damar sertliği oluşumunu yavaşlatır.
• Trigliseritlerin kan düzeyini düşürür.
• Kalp hastalıklarında “kötü kolesterol”ün (LDL) düşürülüp, “iyi kolesterol”ün (HDL) artırır.
• Kalp krizi sonrası felç, ikinci bir kalp krizi ya da ölüm riskini azaltır.